Oturaq siniri (Nervus ischiadicus) – insan bədənində ən uzun və ən qalın sinirdir. O, bel nahiyəsindən (L4-S3 fəqərələrindən) başlayaraq aşağı ətraflara doğru uzanır. Oturaq siniri omba, bud, baldır və ayaq nahiyələrinə sinir impulslarını ötürür.

Oturaq sinirinin funksiyası

• Hərəkət funksiyası – aşağı ətrafların hərəkətini təmin edir.
• Hissi funksiyası – budun arxa hissəsi, baldır və ayağın bəzi hissələrinin hissiyatını təmin edir.

Oturaq sinirinin iltihabı (İskiyatik)

Oturaq sinirinin iltihabı və ya sıxılması iskiyatik (sciatica) adlanır. Bu zaman insan bel, omba və ayaq boyunca yayılan güclü ağrı hiss edir.

Oturaq siniri ağrısının səbəbləri

• Bel fəqərələrinin yırtığı
• Osteoxondroz
• Sinirin sıxılması
• Travmalar və zədələnmələr
• Qan dövranı pozğunluqları

Müalicə üsulları

• Fizioterapiya və idman hərəkətləri
• Masaj və manual terapiya
• İltihabəleyhinə dərmanlar
• Ağır hallarda cərrahi müdaxilə

Əgər oturaq siniri ilə bağlı probleminiz varsa, nevroloqa müraciət etmək vacibdir.

Oturaq sinirin ağrısı niyə olur ?

Oturaq siniri ağrısının (iskiyatik) əsas səbəbləri:

1. Onurğa problemləri

• Bel fəqərələrinin yırtığı (disk yırtığı) – fəqərələr arasında olan disk zədələnərək oturaq sinirini sıxır və ağrıya səbəb olur.
• Osteoxondroz – fəqərələrarası disklərin yeyilməsi nəticəsində sinir sıxıla bilər.
• Onurğa stenozu – onurğa kanalının daralması sinirə təzyiq edərək ağrı yaradır.
• Spondilolistez – fəqərələrin bir-birinin üzərinə sürüşməsi oturaq sinirini sıxa bilər.

2. Travmalar və zədələr

• Omba, bel və ya bud nahiyəsinə düşən zərbələr
• Ağır yük qaldırmaq nəticəsində onurğada dəyişikliklər

3. Əzələ spazmları

• Armudvari əzələ sindromu – oturaq siniri bu əzələnin altından keçir, əzələ spazmı zamanı sinir sıxılır və ağrıya səbəb olur.

4. Oynaq və sümük problemləri

• Artrit və artroz – oynaq xəstəlikləri nəticəsində sinirə təzyiq artır.
• Şişlər və ya kistalar – nadir hallarda olsa da, oturaq sinirinin sıxılmasına səbəb ola bilər.

5. Metabolik xəstəliklər

• Şəkərli diabet – sinir uclarına zərər vuraraq ağrı və keyləşmə hissi yarada bilər.
• Podaqra (urat kristallarının yığılması) – sinirin ətrafında iltihaba səbəb ola bilər.

6. Hamiləlik və artıq çəki

• Hamiləlik zamanı böyüyən döl onurğaya təzyiq edərək oturaq sinirini sıxa bilər.
• Artıq çəki onurğaya və sinirlərə yükü artırır.

Oturaq siniri ağrısının əlamətləri

• Bel nahiyəsindən başlayaraq omba, bud və ayağa yayılan ağrı
• Ayaqda yanma, keyləşmə və iynələnmə hissi
• Gəzinti və ya oturma zamanı ağrının artması
• Bəzi hallarda ayaq əzələlərinin zəifləməsi

Müalicə üçün nevroloqa müraciət etmək vacibdir. Ev şəraitində iltihabəleyhinə dərmanlar, fizioterapiya, yüngül idman hərəkətləri və masaj kömək edə bilər. Ağır hallarda cərrahi müdaxilə tələb oluna bilər.

Oturaq sinirin ağrısı bir nahiyədə olur ?

Oturaq sinirinin ağrısı (iskiyatik) adətən bir tərəfdə – sağ və ya sol ayaqda olur, çünki sinirin sıxılması və ya iltihabı adətən birtərəfli baş verir.

Ağrının yayıldığı nahiyələr:

1. Bel – Ağrı adətən belin aşağı hissəsində (oma-fəqərə nahiyəsində) başlayır.
2. Omba – Oturaq siniri buradan keçdiyi üçün ağrı ombaya yayılır.
3. Bud – Xüsusilə arxa tərəfdə güclü ağrı hiss oluna bilər.
4. Baldır – Sinir ayağa doğru uzandığı üçün baldırda da yanma və iynələnmə hissi ola bilər.
5. Ayaq və daban – Bəzi hallarda ağrı ayağın altına qədər yayıla bilər.

Ağrının xüsusiyyətləri:

• Yanıcı, sızıldayan və ya sancma şəklində ola bilər.
• Ayaqda keyləşmə və iynələnmə hissi yarada bilər.
• Uzun müddət oturduqda və ya ayaq üstə durduqda şiddətlənə bilər.
• Bəzi hallarda yerişə və hərəkətə təsir edə bilər.

Əgər ağrı iki tərəfli olarsa, bu daha ciddi bir problemə (məsələn, onurğa kanalının stenozu və ya böyük fəqərə yırtığı) işarə edə bilər. Belə hallarda mütləq həkimə müraciət etmək lazımdır.

Oturaq sinirin ağrısına nə yaxşı gələr ?

Oturaq siniri ağrısını azaltmaq üçün bir neçə effektiv üsul var. Ağrının səbəbindən asılı olaraq müxtəlif müalicə və rahatlama metodları tətbiq oluna bilər.

1. İstirahət və düzgün hərəkət

• Uzun müddət oturmamaq – çox oturmaq sinirin sıxılmasını artırır.
• Bədənin düzgün vəziyyətdə saxlanması – belin və onurğanın düz olmasına nəzarət etmək lazımdır.

2. İstilik və soyuq kompresslər

• Soyuq kompress (ilk 48 saatda) – şişkinliyi və iltihabı azaltmaq üçün istifadə olunur.
• İsti kompress (48 saatdan sonra) – əzələləri rahatladır və qan dövranını yaxşılaşdırır.

3. Dərmanlar (Həkim məsləhəti ilə!)

• İltihabəleyhinə dərmanlar (NSAİİ) – İbuprofen, Diklofenak, Naproksen ağrını və iltihabı azalda bilər.
• Əzələ gevşədicilər – əzələ spazmlarını azaltmaq üçün istifadə edilir.
• B vitamini kompleksi – sinir sağlamlığını dəstəkləyir.

4. Fizioterapiya və masaj

• Fizioterapiya – müalicəvi idman hərəkətləri sinirin sıxılmasını aradan qaldıra bilər.
• Masaj – qan dövranını yaxşılaşdıraraq ağrını azalda bilər.

5. Müalicəvi idman hərəkətləri (Stretching)

• Armudvari əzələ məşqləri – bu əzələ oturaq sinirinin üzərində yerləşdiyi üçün xüsusi dartınma hərəkətləri kömək edə bilər.
• Bel və ayaq dartınma hərəkətləri – siniri sıxan əzələləri rahatladır.

6. Alternativ müalicə üsulları

• Akupunktur – bəzi hallarda ağrını azalda bilər.
• Manual terapiya (osteopatiya, chiropraktika) – onurğadakı problemləri düzəltməyə kömək edə bilər.

7. Çəkiyə nəzarət və sağlam qidalanma

• Artıq çəki onurğaya yük verir və oturaq sinirinin sıxılmasına səbəb ola bilər.
• Anti-iltihablı qidalar (zəncəfil, sarıkök, omeqa-3 mənbələri) faydalı ola bilər.

Əgər ağrı uzun müddət davam edirsə və ya şiddətlənirsə, nevroloq və ya ortoped həkimə müraciət etmək vacibdir.