Əl və ayaqlarda keyimə (tənbəllik, hissiyyat itkisi və ya iynəbatırma hissi) müxtəlif səbəblərə bağlı ola bilər. Bunun arxasında ciddi və ya sadə səbəblər dayana bilər. Aşağıda ən ümumi səbəblər göstərilib:
1. Qan dövranı problemləri
Əzalar kifayət qədər qanla təmin olunmadıqda, keyimə hissi yaranır.
- Səbəblər:
- Uzun müddət oturmaq və ya yatmaq (qan dövranının müvəqqəti zəifləməsi).
- Reyno xəstəliyi (kiçik qan damarlarının daralması).
- Damar tıxanıqlığı və ya ateroskleroz.
2. Sinir sıxılması və ya zədələnməsi
Sinirlərin sıxılması və ya zədələnməsi nəticəsində hissiyyat pozula bilər.
- Səbəblər:
- Onurğa problemləri (bel və boyun diski yırtığı).
- Tunel sindromları (məsələn, karpal tunel sindromu – biləkdə sinirin sıxılması).
- Siyatik sinir sıxılması (ayaqlarda keyimə və ağrı).
- Periferik nöropatiya (xüsusilə diabet xəstələrində rast gəlinir).
3. Vitamin və mineral çatışmazlığı
Sinir funksiyasını dəstəkləyən bəzi vitaminlərin çatışmazlığı keyiməyə səbəb ola bilər.
- Səbəblər:
- B12 vitamini çatışmazlığı (sinir zədələnməsinə səbəb ola bilər).
- Kalsium, maqnezium və kalium çatışmazlığı (əzələ və sinir funksiyasını təsir edir).
4. Sinir xəstəlikləri və ya degenerativ xəstəliklər
Sinir sistemi ilə bağlı problemlər əl və ayaqlarda keyimə yarada bilər.
- Səbəblər:
- Multipl skleroz.
- Parkinson xəstəliyi.
- Sinir sistemi infeksiyaları (məsələn, zona xəstəliyi).
5. Şəkərli diabet və diabetik nöropatiya
Diabet xəstələrində yüksək qan şəkəri periferik sinirlərə zərər verərək keyimə yarada bilər.
6. Travmalar və ya zədələr
Hər hansı bir zədə (məsələn, bilək və ya bel nahiyəsində zədə) sinirləri sıxa bilər.
7. Zərərli maddələr və ya toksinlər
- Spirtli içkilərin həddindən artıq istifadəsi (alkoqolik nöropatiya).
- Ağır metallar (məsələn, qurğuşun) və bəzi dərmanların toksik təsiri.
8. Psixoloji və stress faktorları
- Stress və ya panik atak zamanı sinir sisteminin həddindən artıq aktivləşməsi.
- Hiperentiliyasiya (sürətli nəfəsalma) da əzalarda keyimə yarada bilər.
9. Damar və ya nevroloji xəstəliklər
- Beyin insultu (və ya mini insult).
- Damar emboliyası və ya tromboz.
Nə vaxt həkimə müraciət etmək lazımdır?
Əgər keyimə:
- Uzunmüddətli və ya mütəmadi olaraq təkrarlanırsa,
- Birdən-birə yaranırsa,
- Zəiflik, başgicəllənmə və ya nitqdə pozğunluqla müşayiət olunursa,
- Ağrılar, şişkinlik və ya hərəkət çətinliyi ilə birlikdədirsə,
- Yalnız bir tərəfdə baş verirsə,
Mütləq bir həkimə müraciət etmək lazımdır. Dəqiq səbəbin müəyyən olunması üçün qan analizləri, MRT, EMQ (elektromioqrafiya) və digər müayinələr tələb oluna bilər.
Əl və ayaqlarda keyimənin müalicəsi
Əl və ayaqlarda keyimənin müalicəsi, əsas səbəbdən asılı olaraq dəyişir. Səbəbi düzgün müəyyən etmək üçün həkimə müraciət etmək vacibdir. Bununla belə, aşağıda ümumi yanaşmalar və müalicə üsulları göstərilib:
1. Qan Dövranının Yaxşılaşdırılması
Keyimə qan dövranının zəifləməsindən qaynaqlanırsa:
- Müalicə:
- Mütəmadi olaraq hərəkət edin, uzun müddət eyni mövqedə qalmayın.
- İsti kompresslər istifadə edərək qan dövranını artırın.
- Damar problemlərinə görə həkim təyin edərsə, qan dövranını artıran dərmanlar qəbul edin.
- Tövsiyələr:
- Reyno sindromu olanlar üçün soyuqdan qorunmaq vacibdir.
2. Sinir Sıxılması və Onurğa Problemlərinin Müalicəsi
Sinir sıxılması və ya disk yırtığı varsa:
- Müalicə:
- Fizioterapiya.
- Antiinflamatuar dərmanlar və ya ağrıkəsicilər.
- Sinir bərpasını təşviq edən dərmanlar (məsələn, B qrup vitaminləri).
- Cərrahi müdaxilə (şiddətli hallarda).
- Tövsiyələr:
- Düzgün duruş və erqonomik mövqedə oturmaq sinir sıxılmasının qarşısını ala bilər.
3. Vitamin və Mineral Çatışmazlığının Aradan Qaldırılması
Əgər problem vitamin və ya mineral çatışmazlığı ilə bağlıdırsa:
- Müalicə:
- B12 vitamini çatışmazlığı üçün iynə və ya oral əlavələr.
- Kalsium, maqnezium və kalium çatışmazlığı üçün əlavələr və balanslı qidalanma.
- Tövsiyələr:
- Balanslı qidalanma, tərəvəz, meyvə, dəniz məhsulları və süd məhsulları qəbul edin.
4. Periferik Nöropatiyanın Müalicəsi
Diabet və ya digər səbəblərdən yaranan periferik nöropatiyanın müalicəsi:
- Müalicə:
- Qan şəkərinin idarə olunması (diabet üçün).
- Sinir bərpası üçün dərmanlar (məsələn, alfa-lipoik turşusu).
- Ağrıkəsicilər və nöropatik ağrılar üçün xüsusi dərmanlar (gabapentin və ya pregabalin).
- Tövsiyələr:
- Şəkərli diabet xəstələri ayaq və əl baxımına xüsusi diqqət göstərməlidirlər.
5. Stress və Psixoloji Səbəblərin İdarə Edilməsi
Stress və ya panik atak səbəbindən yaranan keyimə halları:
- Müalicə:
- Stress idarəetmə üsulları (məsələn, meditasiya, yoga).
- Psixoloq və ya psixiatr tərəfindən təyin edilən terapiya və dərmanlar.
- Tövsiyələr:
- Dərin nəfəsalma texnikalarını öyrənin.
6. Zərərli Maddələrin Təsirindən Çəkinmək
Zəhərli maddələr və ya spirt səbəbiylə yaranan nöropatiyada:
- Müalicə:
- Toksinlərin mənbəyindən uzaqlaşmaq.
- Sinirləri bərpa etmək üçün əlavə vitaminlər və sağlam qidalanma.
- Tövsiyələr:
- Spirt istifadəsini minimuma endirin.
7. Fizioterapiya və Reabilitasiya
Əgər keyimə uzunmüddətlidirsə və funksional məhdudiyyətlərə səbəb olursa:
- Fizioterapiya təlimləri: Sinirlərin və əzələlərin gücləndirilməsi üçün xüsusi hərəkətlər.
- Masaj terapiyası: Qan dövranını yaxşılaşdırmaq və sinirlərin funksiyasını bərpa etmək üçün.
8. Cərrahi Müdaxilə (Şiddətli Hallar Üçün)
Disk yırtığı, damar tıxanıqlığı və ya şiddətli sinir sıxılması kimi hallarda cərrahi müdaxilə tələb oluna bilər.
Ümumi Tövsiyələr:
- Hər gün yüngül idmanla məşğul olun.
- Ergonomik oturacaq və düzgün yuxu mövqeyi seçin.
- Əgər simptomlar uzun müddət davam edərsə və ya pisləşərsə, nevroloq və ya damar cərrahına müraciət edin.
Effektiv müalicə üçün əsas səbəbin müəyyənləşdirilməsi vacibdir. Özbaşına dərman qəbul etməkdən çəkinin.