Diz qapağı ağrıları (patellofemoral ağrı sindromu və ya digər səbəblər) çox yayılmış bir problemdir və fərqli səbəblərdən yarana bilər. Bu ağrılar hər yaş qrupunda rast gəlinir, lakin xüsusilə idmançılar, gənclər və yaşlılar arasında daha çox müşahidə edilir. Aşağıda diz qapağı ağrılarının səbəbləri, simptomları və müalicə üsulları ilə bağlı ətraflı məlumat təqdim edilir.

---

Diz Qapağı Ağrılarının Səbəbləri

1. Mexaniki və Funksional Problemlər
   • Diz qapağının yanlış hizalanması: Patella onurğaya düzgün oturmadıqda və ya hərəkət zamanı yerdəyişmə baş verdikdə ağrıya səbəb olur.
   • Artıq yüklənmə: Tez-tez qaçış, tullanma və ya çökmə kimi hərəkətlər diz qapağına təzyiqi artırır.
   • Zəif əzələlər və disbalans: Dördbaşlı (quadriceps) əzələlərinin zəifliyi və ya baldır əzələlərinin sərtliyi diz qapağının stabil hərəkətini poza bilər.
2. Zədələr
   • Travma: Diz qapağına birbaşa zərbə və ya əzələ və bağların dartılması ağrıya səbəb ola bilər.
   • Menisk zədəsi: Diz qapağı yaxınlığında yerləşən menisklərin yırtılması ağrılara gətirib çıxara bilər.
   • Bağ zədələnmələri: Xüsusilə ön çarpaz bağ (ACL) və ya medial kollateral bağ (MCL) zədələri diz qapağı ilə əlaqəli ağrılara səbəb ola bilər.
3. İltihabi və Degenerativ Xəstəliklər
   • Osteoartrit: Diz qapağı altında qığırdağın incəlməsi və ya zədələnməsi ağrıya səbəb ola bilər.
   • Tendinit: Dizin önündə yerləşən və dördbaşlı əzələni patellaya bağlayan vətərin iltihabı.
   • Bursit: Diz ətrafında yerləşən bursaların iltihabı.
4. Patellofemoral Ağrı Sindromu (Runner’s Knee)
   • Xüsusilə idmançılarda rast gəlinir və diz qapağı ilə bud sümüyü arasında olan təzyiqdən qaynaqlanır.

---

Simptomlar

• Diz qapağı ətrafında ağrı (xüsusilə hərəkət zamanı).
• Mərtəbə çıxarkən və ya enərkən ağrının artması.
• Uzun müddət oturduqdan sonra dizdə sərtlik hissi.
• Dizin çartlama və ya sürtünmə səsi çıxarması.
• Şişkinlik (zədələr və ya iltihabi hallarda).

Diaqnostika

Diz qapağı ağrılarının səbəbini müəyyən etmək üçün aşağıdakı üsullardan istifadə olunur:

• Fiziki müayinə: Dizin hərəkət qabiliyyəti, gücü və hizalanması yoxlanılır.
• Görüntüləmə: Rentgen, MRT və ya ultrasəs diz qapağının strukturunu və problemləri qiymətləndirmək üçün istifadə olunur.

Müalicə Yanaşmaları

1. Evdə Baxım
   • RICE Metodu:
     • Rest (istirahət): Dizə yük salmamaq.
     • Ice (buz): Şişkinliyi və ağrını azaltmaq üçün 15-20 dəqiqəlik buz tətbiqi.
     • Compression (sıxılma): Elastik bandajla dizin sarılması.
     • Elevation (yuxarı qaldırma): Dizin ürək səviyyəsindən yuxarıda tutulması.
   • Ağrıkəsicilər: Ibuprofen və ya parasetamol kimi qeyri-steroid antiinflamatuar dərmanlar.
2. Fizioterapiya
   • Gücləndirici məşqlər: Dördbaşlı və bud əzələlərini gücləndirmək diz qapağının stabilliyini artırır.
   • Gərilmə məşqləri: Baldır və bud əzələlərinin elastikliyini artırır.
   • Duruşun düzəldilməsi: Düzgün hərəkət texnikalarının öyrədilməsi.
3. Ortopedik Yardım
   • Ortezlər: Diz qapağını dəstəkləyən xüsusi dizliklər.
   • Ayaqqabı dəstəkləri: Daban və ayaq qövsünü dəstəkləyən içliklər.
4. Cərrahi Müdaxilə
   • Xüsusilə ağır hallarda, menisk və ya qığırdaq problemləri üçün artroskopik əməliyyatlar.
   • Diz qapağının hizalanması üçün prosedurlar.

Diz Qapağı Ağrısının Qarşısını Alma

• Düzgün idman texnikalarına riayət edin.
• Yaxşı dəstək verən ayaqqabılar geyinin.
• Bədən çəkisini idarə altında saxlayın.
• Dizi gücləndirən və elastikliyini artıran məşqlər edin.

Əgər diz ağrılarınız uzun müddət davam edirsə və ya gündəlik fəaliyyətlərinizi məhdudlaşdırırsa, mütləq həkimə müraciət edin.