Karpal Tunel Sindromu (KTS), əlinizdə və ya qollarınızda ağrı, uyuşma, yanma və zəiflik kimi şikayətlərə səbəb olan bir vəziyyətdir. Bu sindrom, “qolların sinir sıxışması” olaraq da tanınır və əsasən orta sinirnin (median nerve) çiyindən başlayıb əlinizə qədər uzanan yolunda sıxışması nəticəsində meydana gəlir. Karpal tunel, biləkdəki dar bir kanaldır və bu kanalın içindən median sinir və tendinlər keçir.
Karpal Tunel Sindromunun Səbəbləri:
Karpal tunelin içindən median sinir keçdiyi üçün bu sinir sıxıldığında və ya zədələndiyində Karpal Tunel Sindromu yaranır. Sinir sıxılmasına səbəb olan amillər müxtəlif ola bilər:
- Aşırı İstifadə və Təkrarlanan Hərəkətlər:
- Uzun müddət boyunca əlinizi və ya biləyinizi təkrarlanan hərəkətlərlə istifadə etmək (məsələn, klaviatura yazmaq, siçan istifadə etmək, toxuculuq və ya rəsmlə məşğul olmaq) Karpal Tunel Sindromuna səbəb ola bilər.
- Genetik Faktorlar:
- Bəzi insanlar genetik olaraq daha dar bir karpal tunellə doğulurlar və bu, sinir sıxılmasına səbəb ola bilər.
- Əl və Bilək Travmaları:
- Əl və ya biləkdəki zədələnmələr, sümük qırıqları və ya sıxılmalar karpal tunelə təzyiq yarada bilər.
- İltihablı Xəstəliklər:
- Revmatoid artrit kimi iltihabi xəstəliklər, biləkdəki tendinlərdə iltihaba və şişməyə səbəb olaraq karpal tunelin daralmasına gətirib çıxara bilər.
- Hamiləlik:
- Hamiləlik dövründə hormon dəyişiklikləri və maye tutumu artımı səbəbilə karpal tuneldə şişlik yaranaraq sinirin sıxılmasına yol aça bilər.
- Şəkərli Diabet:
- Şəkərli diabet xəstələri sinir zədələnməsinə (neyropatiya) daha meyllidirlər və bu, karpal tunel sindromunun inkişafına səbəb ola bilər.
- Əzələ və Sinir Problemləri:
- Sinir sıxılmasına və ya zədələnməsinə səbəb olan digər nevroloji xəstəliklər də karpal tunel sindromuna yol açar.
Karpal Tunel Sindromunun Əlamətləri:
Karpal Tunel Sindromu müxtəlif simptomlarla təzahür edə bilər. Bu simptomlar ümumiyyətlə əlinizin barmaqları, xüsusən baş barmaq, işarət barmağı, orta barmaq və yüngül dərəcədə üzük barmağı ətrafında yaranır:
- Ağrı:
- Biləkdən başlayıb əl və barmaqlara yayılan ağrı, bəzən əllərdə və barmaqlarda da ağrının şiddəti artar.
- Uyuşma və Yanma:
- Əl və barmaqlarda uyuşma, soyuq və ya yandırıcı hissiyat.
- Zəiflik və Hərəkət Məhdudiyyəti:
- Karpal tunel sindromu ilə bağlı zəiflik, xüsusən əlinizi sıxarkən, cisimləri tutmaqda çətinlik yaranar. Bu vəziyyətin təkcə ağrılı deyil, həm də funksional təsiri vardır.
- Barmaqların İstirahətdə Uyuması:
- İnsanlar, xüsusən gecə vaxtı, əllərinin uyuşduğunu hiss edə bilərlər. Bu vəziyyət adətən yatarkən, əl və ya bilək pozulmuş vəziyyətdə olduqda daha şiddətlidir.
- Sinir Sıxılmasının Şiddətlənməsi:
- İlk başlanğıcda bu simptomlar ara-sıra olur və yalnız müəyyən hərəkətlərlə ortaya çıxır. Lakin, vəziyyətin irəliləməsi ilə ağrılar və digər simptomlar daha da şiddətlənə bilər.
Karpal Tunel Sindromunun Diaqnozu:
Karpal Tunel Sindromunun diaqnozu adətən fiziki müayinə və bəzi görüntüləmə testləri ilə qoyulur:
- Fiziki Yoxlama:
- Həkim, biləkdəki təzyiqi yoxlamaq və simptonları təhlil etmək üçün müxtəlif testlərdən istifadə edə bilər. Bu testlərdən biri, Phalen test və ya Tinel test ola bilər, burada bilək və ya sinir üzərində təzyiq tətbiq olunur və ağrı və uyuşma olub-olmaması yoxlanır.
- Elektromiyoqrafiya (EMQ):
- Sinir və əzələ fəaliyyətini qiymətləndirmək üçün istifadə olunur. Bu test, sinirin sıxılmasının nə dərəcədə ağır olduğunu göstərir.
- Sinir sürəti (Nerve Conduction Studies):
- Sinir axım sürətini ölçən bu test, sinir sıxılmasının və ya zədələnməsinin dərəcəsini göstərir.
- Rentgen:
- Sinir sıxılmasının səbəbini aydınlaşdırmaq və digər anatomik problemləri aşkar etmək üçün istifadə edilə bilər.
Karpal Tunel Sindromunun Müalicəsi:
Karpal Tunel Sindromunun müalicəsi, vəziyyətin şiddətindən və yaranma səbəbindən asılı olaraq fərqli yanaşmalar tələb edə bilər. Müalicə variantları bunlardır:
- Konservativ Müalicə (Qeyri-cərrahi Yanaşmalar):
- Bilək Dəstəyi: Biləkdəki təzyiqi azaltmaq üçün gecə bilək dəstəyinin istifadə edilməsi tövsiyə edilir.
- İltihab Əleyhinə Dərmanlar: Ağrı və iltihabı azaltmaq üçün dərmanlar istifadə edilə bilər.
- Fizioterapiya: Bilək və əlin gücləndirilməsi üçün xüsusi məşğələlər və müalicələr tətbiq edilə bilər.
- Dəyişikliklər: İş mühitində və gündəlik fəaliyyətlərdə biləyin pozulmuş vəziyyətlərdən qorunması üçün dəyişikliklər etmək vacibdir (məsələn, daha erqonomik avadanlıqlar istifadə etmək).
- Cərrahi Müdaxilə:
- Əgər konservativ müalicə ilə nəticə alınmazsa və simptomlar ciddi şəkildə şiddətlənərsə, karpal tunel açılması (carpal tunnel release) əməliyyatı lazım ola bilər. Bu əməliyyatda karpal tunelin içindəki təzyiqi azaltmaq üçün bağ toxuması kəsilir.
Nəticə:
Karpal Tunel Sindromu, düzgün müalicə və zamanında müdaxilə ilə idarə edilə bilən bir vəziyyətdir. Əgər simptomlarınız varsa və ya uzun müddət davam edirsə, həkimə müraciət edərək doğru diaqnoz və müalicə almanız çox önəmlidir. Sinirin sıxılması daha da irəlilədikdə, qalıcı zədələnmələr meydana gələ bilər, buna görə müalicəyə erkən başlanılması vacibdir.
